Warmtepomp: waar moet je rekening mee houden? Alles over locatie, geluid en design
Als je overweegt om een warmtepomp te installeren, zijn er veel meer aspecten om rekening mee te houden dan alleen de technische specificaties. Van de keuze tussen verschillende systemen tot de juiste plaatsing en het minimaliseren van geluidshinder – een goede voorbereiding voorkomt dat je door een installateur wordt overladen met informatie. In dit artikel behandelen we alle belangrijke aandachtspunten voor het buitendeel van je warmtepomp.
Monoblock of split-unit: waar moet je voor kiezen?
De keuze tussen een monoblock en split-unit is een van de meest voorkomende dilemma’s bij warmtepompen. Er is geen universeel goede of foute keuze – beide systemen hebben hun eigen voor- en nadelen.
Wat is het verschil?
Het fundamentele verschil zit in waar het warme water wordt gemaakt. Bij een monoblock komt er direct warm water uit het buitendeel, terwijl bij een split-unit het koeltechnische deel gesplitst is. Bij een split-unit wordt pas in het binnentoestel, via een platenwisselaar, het warme water gemaakt.
Voordelen van een split-unit
Split-units bieden een hoger rendement omdat je geen warmteverlies hebt over langere leidingafstanden. Daarnaast is er geen vorstgevaar, omdat het koude middel niet kan bevriezen. Met een split-systeem kun je zonder beperking 30 meter afstand overbruggen zonder significante verliezen.
Nadelen van een monoblock
Bij een monoblock heb je te maken met redelijk grote leidingdiameters van 32 millimeter, die inclusief isolatie ongeveer 10 centimeter diameter hebben. Dit maakt het aanleggen van bochten lastiger. Bovendien heb je warmteverlies over de leidingafstand, waarbij tussen de 5 en 8 meter leidinglengte de praktische limiet is.
Een belangrijk aandachtspunt is het vorstgevaar. Bij stroomuitval kan de installatie leegstromen via vorstbeschermingskleppen, waarna een specialist de installatie opnieuw moet vullen en in bedrijf stellen.
Wanneer kies je voor welk systeem?
99% van de Nederlandse nieuwbouwmarkt kiest voor split-units, zo vertelt Rudy Grever in aflevering 61 van De Groene Nerds, gebaseerd op de vraag die Mitsubishi Electric ziet. Vooral vanwege het hogere rendement en de flexibiliteit in plaatsing. Monoblock-systemen zijn vooral geschikt voor korte leidingafstanden in bestaande bouw.
Locatie & plaatsing: waar moet je rekening mee houden?
Een cruciaal punt dat vaak over het hoofd wordt gezien: je moet de warmtepomp op minimaal 25 centimeter hoogte opstellen. Dit heeft twee belangrijke redenen:
- Sneeuwval: De warmtepomp moet ook bij een fors pak sneeuw storingsvrij kunnen functioneren
- Condenswaterafvoer: Tijdens de werking kan er tot 5 liter condenswater vrijkomen bij een ontdooicyclus
Condenswater en ijsvorming
Het condenswater moet vrij kunnen weglopen. Zorg voor een grindpakket of drainage zodat het water niet op tegels of een vlakke ondergrond stilstaand ijs wordt. Bij vorst kan stilstaand water een ijsplaat creëren die de warmtepomp omhoog drukt.
Luchtstroming en recirculatie
Voorkom recirculatie van lucht – dit is een veelgemaakte fout. De lucht die uit de warmtepomp komt is ongeveer 10 graden kouder dan de omgevingslucht. Deze afgekoelde lucht mag niet opnieuw aangezogen worden, omdat dit het rendement drastisch vermindert.
Plaats daarom geen obstakels direct voor de uitblaaszijde van de warmtepomp. Mensen die hun warmtepomp tegen een beukenhaag plaatsen, riskeren dat de koude lucht terugstroomt naar de aanzuigzijde.
Geluid & resonantie: hoe zorg je voor een stille warmtepomp?
Het bouwbesluit stelt duidelijke eisen aan geluidsniveaus. Op 1,50 meter hoogte naar een ander woonperceel gelden de volgende normen:
- 40 dBA ’s nachts (vanwege minder achtergrondgeluid)
- 45 dBA overdag (vanwege meer omgevingsgeluid)
Deze eisen gelden op de perceelsgrens, ongeacht waar je de warmtepomp op je eigen terrein plaatst. Ook moet je controleren of je niet boven de norm uitkomt bij te openen deuren of ramen naar verblijfsruimten.
Grote versus compacte units
Er bestaat een fundamenteel dilemma: een kleine compacte unit en de stilste unit gaan niet samen. Dit heeft te maken met natuurkundige wetten.
Compacte units hebben een kleine ventilator die hoog toerend draait en de compressor zit direct achter de mantel zonder aanvullende demping. Grote units hebben een grotere ventilator die rustig draait en een akoestische kamer rond de compressor.
Praktische geluidswaardes
Met concrete getallen: een geluidsstille unit kan op 1,80 meter van de erfgrens worden geplaatst en voldoet dan aan alle eisen. Een compacte unit moet op 2,70 meter afstand van de erfgrens zonder aanvullende maatregelen.
Geluidsdemping
Als je onvoldoende afstand hebt, kun je een schutting plaatsen met een massa van 10 kilogram per vierkante meter. Deze moet een gesloten structuur hebben en 1,80 meter hoog zijn. De rekentool van de overheid rekent dan met een dempingswaarde van 5 dBA.
Resonantie-problemen
Resonantie is vooral een probleem bij houten en stalen ondergronden. Een betonnen dak geeft geen problemen, maar bij houten dakkapellen of uitbouwen moet je massa tegenover stellen om beweging te voorkomen. Soms is dit oplosbaar met vier grindbetontegels, maar complexere situaties vereisen expertise van een geluidsdeskundige.
Design: hoe werk je een warmtepomp mooi weg en wat kun je doen om hem er mooier uit te laten zien?
Een mooie oplossing waar Rudy in de aflevering van De Groene Nerds mee komt is het wegwerken van de warmtepomp in een berging (schuur). Dit gebeurt steeds vaker in nieuwbouw, maar Rudy heeft het ook zelf thuis gedaan.
Nieuwbouwbergingen moeten minimaal 5 vierkante meter zijn volgens het bouwbesluit. Als je de warmtepomp in de berging wilt integreren, moet je zorgen dat je 5 vierkante meter netto overhoudt.
Bij integratie in een berging is het cruciaal dat je recirculatie van lucht voorkomt. De lucht die wordt aangezogen aan de achterkant moet aan de voorkant kunnen wegblazen zonder kort te kunnen sluiten.
Dakkap-integratie (schoorsteen-variant)
Er zijn drie varianten voor dakkap-integratie:
- Bovendaks zonder serviceluik: Alleen bereikbaar met hoogwerker
- Bovendaks met serviceluik: Servicetechnicus kan veilig bij de unit vanaf de zolder
- Indak-variant: Uitstulping naar binnen toe, toegankelijk vanaf zolder
Deze oplossingen worden veel toegepast in nieuwbouw vanwege prefabricage-mogelijkheden. In bestaande bouw is het mogelijk, maar je moet een doorbreking in je dakkap maken en een constructeur raadplegen.
Kleuren en wrapping
Bij sommige merken warmtepompen zijn er enkele kleuren beschikbaar. Bij Mitsubishi Electric heeft men er voor gekozen om een kleur aan te houden en door deze te spuiten kun je hem in elke kleur naar wens krijgen. Daarmee is elke RAL-kleur is mogelijk – units kunnen in iedere gewenste kleur gespoten worden. Ook wrapping is mogelijk, bijvoorbeeld met steenstrip-prints, maar dit is vaak kostbaarder vanwege het maatwerk.
Creatieve oplossingen
Er zijn verschillende manieren om een warmtepomp esthetisch te integreren. Van houten lamellen tot integratie met kliko-opslag – met creativiteit en vakmanschap zijn er veel mogelijkheden om de unit mooi weg te werken zonder het rendement te beïnvloeden.
Leidingwerk wegwerken
Voor een nettere uitstraling kun je leidingwerk via gegalvaniseerde hemelwaterafvoer wegwerken in plaats van witte kunststof goten. Bij terreinleidingen leg je een droge schutbuis in de grond waar je de geïsoleerde leidingen doorheen trekt.
Conclusie
De keuze en plaatsing van een warmtepomp vereist zorgvuldige overweging van meerdere factoren. Door deze aandachtspunten te begrijpen voordat je een installateur uitnodigt, kun je als gelijkwaardige gesprekspartner fungeren en betere beslissingen maken voor jouw specifieke situatie.
