Met EVCC je auto slim laden met dynamische energietarieven of zonoverschot (stappenplan)

Je auto slim laden scheelt flink in de laadkosten, is goed voor het milieu, goed tégen netcongestie en je maakt beter gebruik van de zonnestroom die je opwekt. Een echte groene nerd doet dat het liefst lokaal, zodat je niet afhankelijk bent van fabrikanten en de cloud. Zo ook ik, en toen ik EVCC ontdekte raakte ik bijna verliefd. Waarom dat is, wat je er allemaal mee kunt en hoe je dat aan de praat krijgt, dat vertel ik je in deze uitgebreide handleiding.

Inhoudsopgave

• Wat is (lokaal) slim laden?
  • Vraaggedreven of aanbodgedreven laden
  • Waarom lokaal slim laden?
• Waarom EVCC?
• EVCC installeren
  • EVCC draaien op een Raspberry Pi
  • EVCC draaien vanuit Home Assistant
• EVCC configureren
  • Sponsor token
  • Koppelingen instellen
• Slim laden met EVCC: de mogelijkheden
• Slim laden op basis van dynamische energietarieven (aanbodgestuurd)
• Slim laden op basis van dynamische energietarieven (vraaggestuurd)
• Extra laadinstellingen: minimum en maximum batterijniveau
• Slim laden op basis van je zonnepanelen
  • Belangrijk om te weten bij de zonnemodus
• Co2-geoptimaliseerd laden

Wat is (lokaal) slim laden?

Wat is slim laden nu eigenlijk? We gooien het vaak op één hoop maar slim laden kan er heel verschillend uit zien. Ik denk dat het elke vorm van het laden van je elektrische auto is, anders dan gewoon inpluggen of een laadsessie inplannen voor een later tijdstip.

Vraaggedreven of aanbodgedreven laden

Voordat we verder gaan is het handig om onderscheid te maken tussen vraaggedreven en aanbodgedreven laden. De meeste oplossingen voor slim laden werken vraaggedreven. Dat werkt zo: je geeft aan dat je bijvoorbeeld morgenochtend 09:00 wilt vertrekken en dat de auto dan tot 80% opgeladen moet zijn. De laadsoftware weet hoe vol je auto is en bepaald op basis daarvan wanneer hij gaat laden, bijvoorbeeld tijdens de goedkoopste dynamische energietarieven.

Bij aanbodgedreven laden werkt het andersom. Je geeft dan de voorwaarden op waarop er geladen mag worden, en het einddoel (bv. 90% opgeladen) is daar niet van belang. Een voorbeeld is dat je aangeeft dat de auto mag laden zodra het dynamische energietarief 0 cent of lager is. Of dat je auto mag laden zodra je zonnepanelen meer leveren dan je huis gebruikt.

Waarom lokaal slim laden?

In een eerdere aflevering van De Groene Nerds hebben we op een rijtje gezet welke apps en laadpalen het beste slim kunnen laden. Je vindt ze terug in ons dossier slimme laadpalen. In dit artikel ga je ik helpen met lokaal slim laden. Maar waarom is dat nu een goed idee? Nou omdat je met al die slimme apps en laadpalen vaak afhankelijk bent van API’s en apps van derden. En dat is niet alleen een fictief risico:

1. Eén van de beste laadapps, Stekker, staakte vorig jaar de doorontwikkeling van de app vanwege een nieuwe strategische richting.
2. Tesla maakte het begin van dit jaar veel ingewikkelder om met de API te verbinden. Gevolg is dat het voor veel gebruikers te ingewikkeld werd.
3. BMW / Mini trok sloot afgelopen september zijn API af voor derde partijen. Slim laden was van de een op de andere dag daardoor niet meer mogelijk.
4. De clouddienst van EVBox laadpalen wordt per 1 december 2025 gestaakt, waardoor (slim) laden straks niet meer werkt.

Zomaar wat voorbeelden.

En dan zijn er nog auto’s en laadpalen waar het simpelweg onmogelijk is om slim te laden. Zo bezit ik zelf een Alfen Eve Single Pro laadpaal en een Renault Zoe ZE50. Met beiden is slim laden onmogelijk. De Alfen laadpaal heeft geen eigen app waar slim laden mogelijk is en heeft geen cloudkoppeling zodat je het met een slimme app zou kunnen aansturen. Mijn Renault Zoe ZE50 heeft een fout in de telecommunicatie-unit waardoor ik er ook niet online mee kan communiceren, en slim laden dus onmogelijk is.

Dus of je nu onafhankelijk wil zijn van clouddiensten of dat je geen andere mogelijkheid: in beide gevallen wil je lokaal slim laden.

Waarom EVCC?

Eén van de mooiste oplossingen waar je lokaal slim kan laden is EVCC. EVCC (EV Charge Controller) is open-source software voor slim laden. Je kunt je elektrische auto laden op basis van zonne-overschot, dynamische tarieven of netcapaciteit. En het ondersteunt een heel breed palet aan elektrische auto’s en laadpalen. Het kan daarnaast ook verbinden met de omvormer van je zonnepanelen of thuisbatterij en/of de slimme meter. Dit maakt laden met zonoverschot mogelijk en je kunt geavanceerde regels instellen voor je batterij (bv. wie er eerst mag laden, of de auto uit de batterij mag laden, etc).

Ik vind EVCC daarnaast zo top omdat de interface zo lekker werkt. Ik kan je er van alles over vertellen, maar beter kijk je gewoon even naar deze screenshots:

Ondersteunde laadpaalmerken:

ABB • ABL • Alfen • Alphatec • Alpitronic • Amperfied • Ampure • Audi • AUTEL • Autoaid • Bender • BMW • cFos • Charge Amps • Compleo • CUBOS • Cupra • Dadapower • DaheimLaden • Delta • E.ON Drive • E3/DC • Easee • Ebee • echarge • EcoHarmony • Edgetech • Elecq • eledio • Elli • EM2GO • EN+ • enercab • Ensto • EntraTek • ESL • eSystems • Etrel • EV Expert • EVBox • FoxESS • Free2Move • Free2move eSolutions • Fronius • Garo • go-e • Hardy Barth • Heidelberg • Hesotec • Homecharge • Huawei • Innogy • INRO • Juice • Kathrein • KEBA • Kontron Solar • Kostal • KSE • LadeFoxx • LRT • Mennekes • Neoom • NRGkick • OBO Bettermann • OpenEVSE • openWB • Optec • Orbis • PC Electric • Peblar • Phoenix Contact • Plugchoice • Porsche • Pracht • Pulsares • Pulsatrix • Qcells • Schneider • Schrack • SENEC • Siemens • Sigenergy • Skoda • SMA • Smartfox • SolarEdge • Solax • Sonnen • Spelsberg • Stark in Strom • Sungrow • TechniSat • Tesla • Tigo • TinkerForge • Ubitricity • V2C • Vestel • Veton • Victron • Viridian EV • Volkswagen • Volt Time • Wallbe • wallbox • Walther Werke • Webasto • Weidmüller • Zaptec • ZJ Beny

Ondersteunde automerken:

Aiways • Audi • BMW • Citroën • Dacia • DS • Fiat • Ford (FordConnect Query) • Ford (Legacy FordConnect) • Home Assistant • Hyundai • Jeep • Kia • Mercedes-Benz • MG • Mini • Nissan • NIU • Opel • Peugeot • Polestar • Renault • Seat • Skoda • Smart • Tesla • Toyota • Volkswagen • Volvo • Zero Motorcycles

Ondersteunde omvormers / batterij-opslag:

A-Tronix • Acrel • Ads-tec • Alpha ESS • Ampere • amsleser.no • Anker • APsystems • AVM • Axitec • B+GE-TECH • batterX • Bosch • Bosswerk • Carlo Gavazzi • Deye • E3/DC • Eastron • Enphase • FENECON • FoxESS • FRITZ! • Fronius • Ginlong • go-e • GoodWe • Growatt • Home Assistant • Homematic IP • HomeWizard • Hoymiles • Huawei • IAMMETER • IGEN Tech • Janitza • Kostal • LG • Loxone • M-TEC • Marstek • myStrom • OpenEMS • Powerfox • Qcells • RCT • SAJ • SAX • SENEC • Senergy • Sermatec • Shelly • Siemens • Sigenergy • SMA • Smartfox • SofarSolar • Solaranzeige • SolarEdge • SolarMax • Solarwatt • Solax • Solinteng • Sonnen • St-ems • Steca • Sungrow • Sunsynk • Sunway • Tasmota • Tesla • TP-Link • VARTA • Victron • Wattsonic • Youless • ZCS Azzurro • Zendure

EVCC kun je volledig lokaal draaien op hardware zoals een Raspberry Pi. Je kunt het ook als addon draaien op Home Assistant. In dit artikel ga ik je vertellen hoe je EVCC installeert, configureert en wat de mogelijkheden zijn.

EVCC installeren

Ik bespreek hierna de twee meest gangbare opties op EVCC te draaien: op een Raspberry Pi of vanuit Home Assistant. Je kunt hem ook draaien vanuit een docker of op MacOS, Windows, Linux of Proxmox. Zie dan de installatiehandleiding.

EVCC draaien op een Raspberry Pi

Om EVCC te kunnen gebruiken moet het continu draaien. Raspberry Pi’s lenen zich daar goed voor. Ze zijn goedkoop en toch best krachtig en energiezuinig. EVCC is een vrij lichte applicatie en draait daarom prima op een Raspberry Pi 5 of 4 maar ook op een 3 gaat het prima. Met 1 GB RAM heb je al voldoende werkgeheugen.

Wat heb je nodig?

Als we toch een boodschappenlijstje moeten maken heb je nodig:

• Een Raspberry Pi 3 of nieuwer
• Een ethernetkabel om met je lokale netwerk te verbinden (WiFi is ook mogelijk)
• Een power adapter (ga bij voorkeur voor de officiële, dan weet je dat het altijd goed gaat)
• Een SD kaart voor opslag. Ik zou zelf voor een losse SSD schijf gaan vanwege de betrouwbaarheid.

Installatie van EVCC

1. Download EVCC

Ga naar de evcc Linux Images en download de meest recente stabiele versie voor de Raspberry Pi (armbian_evcc-{version}_rpi4b.img.zip).

2. Download balenaEtcher

Download balenaEtcher. Hiermee kun je de EVCC image op de SD-kaart zetten.

3. Flash de SD-kaart met balenaEtcher

• Stop de SD-kaart in je computer
• Open balenaEtcher
• Kies Flash from file → selecteer het bestand wat je hebt gedownload
• Bij Select target → selecteer je je SD-kaart
• Klik Flash! → en wacht tot hij is afgerond

4. Stop de SD-kaart in je Raspberry Pi

Stop de SD-kaart met EVCC in je Raspberry Pi. Start de Raspberry Pi en wacht tot EVCC opstart.

5. Open de web interface

• Open op je laptop de browser
• ga naar https://evcc.local/
  • Je waarschuwing over het certificaat moet je accepteren
  • Als het niet goed gaat probeer dan het IP-adres van je Raspberry Pi, bijvoorbeeld, https://192.168.1.123/ (het IP vind je in je router)
• Stel het beheerderswachtwoord in

Je kunt nu verder met de configuratie.

EVCC draaien vanuit Home Assistant

Om de addon te kunnen toevoegen, ga je naar:

Instellingen → Addons → Add-on-winkel

Klik rechtsboven op de 3 stippen → Repositories

Bij toevoegen vul je onderstaande URL in en klik je op Toevoegen: https://github.com/evcc-io/hassio-addon

Ververs de pagina en vervolgens verschijnt EVCC als beschikbare addon:

Klik op de addon, en vervolgens op ‘Installeren’.

Na installatie zal evcc automatisch starten. Hij vraagt dan om een beheerderswachtwoord in te stellen. Nadat je deze hebt ingevuld start EVCC.

EVCC configureren

Wanneer EVCC start begint automatisch de configuratie. Je kunt hier kiezen uit twee routes. De ’traditionele’ configuratie is met het configuratiebestand. Fijn als je weet wat je doet het maar het is ook best complex. De ‘UI Configuration’ optie is nu nog ‘experimenteel’ maar werkt in mijn ervaring al heel erg goed. Wil je daarvoor gaan dan kies je voor ‘Enable Experimental Features’.

Sponsor token

Eén ding wat ik al wel vast van tevoren heb gedaan in een ‘sponsor token’ toevoegen. Die moet ik even uitleggen. EVCC is open source software, maar om het project te funden hanteren de makers een sponsorship token. Het meeste van de software kun je gebruiken zonder token maar voor bepaalde veelgebruikte/gewenste laadpalen wordt deze bijdrage gevraagd. Ik wil zelf graag eerst weten wat ik kan verwachten voordat ik geld uitgeef, en daarvoor heeft EVCC trial token beschikbaar gemaakt die je hier kan vinden. Je kunt dan enkele dagen EVCC met deze token proberen. Wanneer je een betaald sponsorship token wilt aanschaffen, kost dat 2$ per maand of 100$ eenmalig voor een ‘lifetime’. Deze sponsor token geef je in in het configuratiebestand. Omdat ik het vanuit Home Assistant draai, kun je hierbij via de File editor, en dan open je /addon_configs/<code>_evcc/evcc.yaml. Vervolgens voeg je daar de code voor het sponsortoken toe.

Na het opslaan kun je EVCC herstarten en kom je weer in de interface.

Koppelingen instellen

In de UI kun je vervolgens per type device zien welke auto, laadpaal en/of slimme meter er is toegevoegd. En vanuit diezelfde interface kun je nieuwe apparaten toevoegen.

Zo klik ik op ‘Add charger’ en kies ik vervolgens voor ‘Alfen Eve’ om mijn Alfen Eve Single Pro toe te voegen.

Je kunt in EVCC zowel direct verbinden met apparaten, als via Home Assistant. Dat is voor mij een groot voordeel, want ik heb al veel apparaten in Home Assistant zitten. In het geval van mijn laadpaal heb ik geen keuze. Home Assistant maakt al via modbus over ethernet verbinding met mijn Alfen laadpaal. Zo’n modbus verbinding werkt helaas maar via 1 apparaat.

Dus als ik verbinding wil maken met m’n Alfen laadpaal, doe ik dat via Home Assistant. Hiervoor kies je bij de configuratie een Home Assistant entiteit die bij de laadpaal hoort.

Ik heb daarna ook mijn Tesla, Renault Zoe en dynamische energietarieven toegevoegd via hun Home Assistant entiteiten:

Slim laden met EVCC: de mogelijkheden

Wanneer je klaar bent met de configuratie en deze wilt verlaten, klik je linksboven op het ‘Home’ icoontje. Dan kom je in het hoofdscherm van EVCC, met een blok met daar je laadpaal en de huidige status daarvan. Je ziet daar:

• De laadmodus (uit, solar, min+solar en snel)
• Het huidig vermogen en de totale duur van de laadessie
• De auto die is aangesloten op de laadpaal
• Een groene balk, die het batterijniveau van je batterij aangeeft (voor mijn Zoe niet beschikbaar, zie screenshot hieronder)
• Het maximale dynamische energietarief waarmee je wilt laden
• Plan – een laadplan (dit stel je in als je vraaggestuurd wilt laden)
• Limit – hier kun je het maximale batterijniveau instellen

Hierna bespreek ik de mogelijkheden aan de hand van de meest interessante mogelijkheden om slim te laden

Slim laden op basis van dynamische energietarieven (aanbodgestuurd)

Use-case: Je auto laadt wanneer het dynamische energietarief onder X cent per kWh is

De reden dat ik graag lokaal slim wil laden met EVCC is dat ik niet mijn Renault Zoe kan communiceren. Ik weet daarom niet wat de state of charge is. Maar door te laden op basis van dynamische energietarieven kan ik wél slim laden. Hiervoor kies je rechtsboven het Instellingen icoontje. Vervolgens kan ik instellen dat ik de auto wil laden zodra de prijzen onder de 20 cent per kWh komt. In dit geval betekent dat dat hij morgen gedurende het middaguur 1 uur en 45 minuten gaat laden.

Slim laden op basis van dynamische energietarieven (vraaggestuurd)

Use-case: Morgen om 08.00 wil je thuis wegrijden. Op dat tijdstip moet de auto op het gewenste batterijniveau zitten. De auto laadt in aanloop daar naar toe tijdens de goedkoopste uren/kwartieren.

Slim laden op basis van dynamische energietarieven kan op twee manieren:

1. Aanbodgestuurd: Je geeft een maximale prijs op per kWh en het systeem gaat automatisch laden als de uur- of kwartierprijs onder, bijvoorbeeld, de 20 cent per kWh komt. Je weet dan niet precies wanneer je auto vol zal zijn.
2. Vraaggestuurd: Je geeft aan hoe laat je auto op het gewenste laadniveau moet zijn, bijvoorbeeld morgen om 07.00. EVCC kiest automatisch de meest goedkope uren uit om te laden.

Hier hebben we het over dat laatste. Om dit te kunnen gaan we gebruik maken van de Planner. Je komt daar in EVCC door in het overzicht op ‘Plan’ te klikken.

Om dat goed te kunnen laten functioneren, moet EVCC weten wat je huidige batterijniveau is. Zo weet het hoeveel je moet laden tot het gewenste batterijniveau.

Een voorbeeld, om het visueel te maken:

• De batterijcapaciteit is 52 kWh
• Gewenste batterijniveau: 80% (41,6 kWh)
• Huidige batterijniveau: 13% (6,8 kWh)
• Er moet dan bijgeladen worden: 67% (34,8 kWh)
• Daar heeft de auto iets meer dan 3 uur voor nodig
• EVCC kies de 3 goedkoopste uren uit voor morgen 10.00 om te laden

EVCC is zo divers, dat het ook voor auto’s waarbij het batterijniveau niet bekend is, zoals mijn Renault Zoe, een optie biedt om vraaggestuurd te laden op basis van dynamisch energietarieven. Je kunt dan in dezelfde planner omgeven dat je 10 kWh wilt laden, en EVCC kiest dan de uren of kwartieren uit die het gaat laden om aan die 10 kWh te komen voor morgen 07:00.

Extra laadinstellingen: minimum en maximum batterijniveau

In de plannermodus kun je ook nog extra instellingen opgeven. Zo kun je een maximum laadniveau opgeven. Heel handig! Zo communiceert Renault dat het voor de batterijgezondheid beter is als je niet altijd je batterij tot de max oplaadt. Maar het biedt geen enkele mogelijkheid om dat in te stellen. Met EVCC kan dat wel, met de optie ‘Default limit’. Je kunt ook een minimum batterijniveau instellen. Handig als je bijvoorbeeld kiest voor zonneladen, maar het aan de zon ontbrak. Om toch op je werk te komen, kun je het gewenste minimumbatterijniveau in te stellen.

Slim laden op basis van je zonnepanelen

Use-case: Je auto laadt wanneer je zonnepanelen meer opwekken dan je huis gebruikt

EVCC biedt veel mooie opties om te laden op basis van het overschot van je zonnepanelen. Misschien goed om eerst even de definiëren hoe dit precies werkt. Er zijn twee opties:

1. Solar. Je auto gaat laden wanneer je een overschot aan zonnestroom hebt. Dus stel je wekt nu 3,6 kW op en je verbruikt 300 W dan heb je netto 3,3 kW ‘over’ om je auto mee op te laden.
2. Min+Solar. Anders aan deze laadmodus is dat je altijd op een minimumniveau laadt. Stel dat je dit instelt op 1 kW, dan zal je auto altijd blijven doorladen op minimaal 1 kW.

Als je heel veranderlijk weer hebt dan kan het zijn dat je laadsessie vaak wordt onderbroken. Met Min+Solar zal dat niet gebeuren, omdat je auto altijd op minimaal 1 kW blijft doorladen.

Deze zonnemodus werkt in de basis aanbodgestuurd. Ik kan dus prima de Renault Zoe slim laden, zonder dat ik het batterijniveau van de auto hoef te weten.

Maar je kunt de zonnemodus ook combineren met de planner (vraaggestuurd dus). Je zegt dan: ik wil zonneladen maar ik wil wel dat hij morgen 08:00 vol is. Als er niet genoeg zonoverschot is gebruikt EVCC stroom van het net om het laaddoel te kunnen halen. Het laadt dan tijdens de meest goedkope uren/kwartieren.

Belangrijk om te weten bij de zonnemodus

Alle elektrische auto’s hebben een minimum laadvermogen. Dit is door de laadstandaarden in IEC 61851 vastgesteld op 6A per fase. Dat betekent dat bij een 1-fase laadpaal je minimumlaadvermogen 1,4 kW is, en bij 3-fase 4,1 kW.

Fase	Minimum laadvermogen	Maximum laadvermogen
1-fase	1,4 kW (1 x 6 A x 230 V)	3,7 kW (1 x 16 A x 230 V)
2-fase	2,8 kW (2 x 6 A x 230 V)	7,4 kW (2 x 16 A x 230 V)
3-fase	4,1 kW (3 x 6 A x 230 V)	11 kW (3 x 16 A x 230 V) 22 kW (3 x 32 A x 230 V)

Dat is belangrijk om te realiseren. Want wat nou als je een 3-fase laadpaal hebt en je zonoverschot minder dan 4,1 kW is? Dan gaat je auto dus niet laden. Bij mij thuis is 3,8 kW ongeveer het maximale vermogen van mijn zonnepanelen. Met een beetje thuisverbruik zou zonneladen met een 3-fase laadpaal bij mij daarom praktisch niet kunnen. Wanneer je een laadpaal gaat aanschaffen kijk dan of de laadpaal phase switching ondersteunt. Dan kan de laadpaal dynamisch schakelen tussen 1- en 3-fase. Dan heb je het voordeel van het minimale vermogen van 1-fase en het maximale laadvermogen van 3 fases. Bij laadpalen zonder deze feature is het wel vaak mogelijk om handmatig het laden terug te zetten naar 1-fase.

Co2-geoptimaliseerd laden

Use-case: Je auto laadt wanneer de uitstoot van de energiemix het laagst is

Co2-gestuurd laden lijkt op laden op basis van dynamische energietarieven, maar verschilt omdat je auto laadt tijdens de uren/kwartieren waar de co2-uitstoot van de energieproductie het laagst is.

Over het algemeen geldt: hoe goedkoper, hoe meer hernieuwbare stroom en daarom hoe lager de uitstoot. Dit geldt echter niet altijd. Stroom uit kolen is goedkoper dan stroom uit gas, maar het zorgt wel voor meer uitstoot. Voor meer informatie hierover zie de merit order.

Om dit te kunnen doen, moet je voorspellingsdata toevoegen aan EVCC. In Nederland werkt dat met Nationaal Energie Dashboard. Je kunt hier een overzicht vinden van voorspellingsdataproviders voor EVCC.

Om dit te laten werken moet je eerst een API key aanmaken bij het Nationaal Energie Dashboard. Je moet hiervoor een app op https://ned.nl/nl/user/register. Daarna zal je een API key krijgen. Deze plak je vervolgens in onderstaande code, die je weer in je EVCC.yaml config plakt:

tariffs:
  co2:
    type: template
    template: ned
    apiKey: # API Key hier plakken

Daarmee ziet mijn ’tariffs’ configuratie er in EVCC.yaml zo uit:

tariffs:
  currency: EUR
  grid:
    type: template
    template: tibber
    token: ##########
  co2:
    type: template
    template: ned
    apiKey: #########

Het resultaat is dat je nu de co2-uitstoot van de energiemix weet in EVCC, en de software kan laden tijdens de kwartieren waarin de uitstoot het laagst is:

CO-2 gestuurd laden werkt zowel vraaggestuurd (je stelt een vertrektijd in en gebruikt in aanloop stroom wanneer de uitstoot het laagst is) of aanbod gestuurd (de auto laadt wanneer de uitstoot onder het gewenste niveau is).